Sprookjes vertellen geen sprookjes

Sprookjes zijn de hogeschool van de vertelkunst. Het gaat om het scheppen van beelden die iedereen in zijn eigen tijd kan verstaan. Zonder beelden heeft de vertelkunst geen zin. Leer van daaruit om te gaan met metaforen, gelijkenissen en sprookjes.

Grote veranderingsprocessen gaan hand in hand met oude en nieuwe vertellingen, al dan niet in de vorm van sprookjes. Sprookjes vertellen dus geen sprookjes, maar zijn de verpakking geworden van nieuwe ontdekkingen en nieuwe waarheden. Omdat de nieuwe waarheid heel vaak te bedreigend is voor de bestaande orde. Het vertellen van een sprookje is heel rustgevend. Voor iedereen die kan luisteren en de wil heeft om het sprookje te verstaan.
Opera doet niets anders dan het begeleiden van grote veranderingsprocessen. En dus zijn de vertellingen en sprookjes een uitgelezen onderwerp voor een opera. Daarvan heb ik er acht voor u geselecteerd. Acht (sprookjes) vertellingen door acht verschillende componisten. Omdat het verleden het heden is gezien door de toekomst. Dat geldt voor sprookjes net zo goed als voor de opera.

G.F. Händel / Semele / 1744 / 27 september 2018
Semele wil de vrouw zijn van Jupiter en tegelijkertijd wil zij onsterfelijk zijn. Het eerste zou kunnen, het tweede niet. “Mens, Gij zijt stof en tot stof zult Gij wederkeren”. Wie probeert menselijke relaties ‘goddelijk’ te maken, heeft een veel grotere kans van slagen.

Lorenzo da Ponte / librettist / 1787 / 4 oktober 2018
Drie opera’s van zijn hand in één jaar: L’arbore di Diana van Vincente Y Soler, Tirare van Salièri en Don Giovanni van Mozart. De overeenkomsten zijn meer dan opmerkelijk. Waarom de muziek van Vincente Y Soler van het tobeel is verdwenen, is een raadsel. Mozart heeft de geschiedenis wel gehaald. Wij snappen nu waarom.

W.A. Mozart / Die Zauberflöte / 1791 / deel 1 en 2 / 11 en 18 oktober 2018
Het nieuwe mensbeeld na de revolutie. Uigedrukt in drie lagen van het bestaan:
* biologie / Papageno en Papagena
* cultuur / Tamino en Pamina
* spritualiteit / Sarastro en Koningin van de Nacht
De zwerftocht van het leven is de zoektocht naar ons alter, feminien of masculien, ego. Geleid door de liefde komen wij nooit bedrogen uit.

Giacchino Rossini / LaDonna del Lago / 1819 / 1 november 2018
Het mens zijn wordt bepaald door een autonome, vrije wil en een volstrekt vrije keus in elk opzicht. Dat is de verworvenheid van de nieuwe maatschappelijke orde na de Revolutie van 1789. Elena – vertaald:kracht – is de Donna del Lago, de Vrouw van het Meer. Terwijl de oude structuren met elkaar strijden, gaat zij ons voor op de nieuwe weg.

Engelbert Humperdinck / Hänsel und Grätel / 1893 / 8 november 2018
Het libretto naar de vertelling van de Gebr. Grimm. Prachtig sprookje met heel veel bekende beelden: stiefmoeder, houthakker, bezems, bos, armoede, huisje van peperkoek, heks, zandman, oven, vuur. Wordt allemaal verklaard. Aan het einde van de 19e eeuw zijn de beelden opnieuw actueel. 

Jules Massnet / Cendrillon / 1899 / 15 november 2018
Het libretto naar de vertelling van Perrault. Het beeldmateriaal komt deels voort uit de schilderkunst en deels uit Oosterse vertellingen. Wordt allemaal verklaard. De kern blijft de ontdekking dat ook de vrouw als vrij wezen wordt geboren en dat relaties geen slavin van haar meer mogen maken. Mogelijk aangevuld met Die Tote Stadt (1920) van Erich Wolfgang Korngold.

Giacomo Puccini / Turandot / 1924 / 22 november 2018
Turandot is een Chinese (sprookjes) vertelling over de ijs- en ijskoude prinses Turandot. Wie haar wil trouwen moet drie raadsels oplossen. Bij falen sterft de bruidegom in spe:  drie het raadsel, de dood één. Ook Calaf waagt zijn kans. Hij slaagt: drie het raadsel, het leven één. Ziedaar de vraag: leven vanuit de dood of juist kiezen voor het leven? Een waardige afsluiting van een mooie reeks (sprookjes) opera’s.